Παρουσίασε το κορυφαίο ιστορικό-αυτοβιογραφικό χρονικό του «ΓΗ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ».
Ομιλίες απαγγελίες, τραγούδι αλλά και συγκίνηση είχε το τιμητικό αφιέρωμα στον δημοσιογράφο, θεατρικό συγγραφέα και λογοτέχνη Δημήτρη Ψαθά που διοργάνωσε το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΑ, τη Δευτέρα 8 Μαΐου, σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Ψαθά.
Κατά τη διάρκεια της βραδιάς παρουσιάστηκε το βιβλίο «ΓΗ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ», ένα συγκλονιστικό ιστορικό χρονικό της Μικρασιατικής καταστροφής με σπάνια αυτοβιογραφικά στοιχεία που αποτελεί την «Βίβλο του Ποντιακού Ελληνισμού» (σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών, Κωνσταντίνο Ι. Δεσποτόπουλο που το προλόγισε).
Αγαπημένες προσωπικότητες από τον χώρο των γραμμάτων και της τέχνης έλαβαν μέρος στο αφιέρωμα αυτό. Οι ηθοποιοί Δήμητρα Παπαδοπούλου, Δέσποινα Στυλιανοπούλου Κώστας Κόκλας, Ιεροκλής Μιχαηλίδης, Τάσος Ράμσης αλλά και η κόρη του συγγραφέα Μαρία Ψαθά διάβασαν αποσπάσματα από το βιβλίο καθώς και ένα χαιρετισμό του συγγραφέα ενώ οι ομιλητές Κώστας Γεωργουσόπουλος, Γιώργος Λεονταρίτης και Φανή Πετραλιά μίλησαν για την πολυσχιδή προσωπικότητα του Δημήτρη Ψαθά.
Έκπληξη της βραδιάς αποτέλεσε η Δέσποινα Βανδή καθώς για πρώτη φορά συμμετείχε σε παρουσίαση βιβλίου αποδεχόμενη την πρόταση της οικογένειας Ψαθά να διαβάσει ένα τρυφερό, συγκινητικό απόσπασμα από τις παιδικές αναμνήσεις του συγγραφέα που περιλαμβάνονται στο πρώτο μέρος της «Γης του Πόντου» μια που και εκείνη αποτελεί ένα γνήσιο παιδί του Πόντου έχοντας τις ίδιες ρίζες με τον συγγραφέα. Ανέβηκε στο βήμα και μίλησε για την αγάπη της για τις ρίζες της, για τον τόπο καταγωγής της τον Πόντο και είπε πως η πρώτη φορά που άκουσε για το βιβλίο αυτό ήταν από το στόμα της πεθεράς της στο χωριό του άντρα της Ντέμη Νικολαΐδη «Πεύκα», στην Αλεξανδρούπολη (το μέρος όπου ο Δημήτρης Ψαθάς παρουσίασε για πρώτη φορά το βιβλίο του «Γη του Πόντου» το 1966 μόλις πρωτοκυκλοφόρησε, στον εκεί «Σύλλογο Ποντίων Αλεξανδρούπολης».
Μάλιστα ο ίδιος ο Δημήτρης Ψαθάς περιγράφει τις εντυπώσεις του από την επίσκεψη του στο χωριό «Πεύκα» σε χρονογράφημά του στα «Νέα» και μιλά για την γνωριμία του με την οικογένεια Νικολαΐδη!
Η βραδιά περιλάμβανε και μουσική: Ο ταλαντούχος τραγουδιστής, από τη νεότερη γενιά των Ποντίων καλλιτεχνών, Κώστας Αγέρης (Βραβείο THE VOICE 2016), τραγούδησε ένα αγαπημένο Ποντιακό τραγούδι του ξεριζωμού και της ξενιτιάς, «Την πατρίδα μ΄ έχασα», και το «Για πού το βαλες καρδιά μου» (που το αφιέρωσε στην μνήμη του Δημήτρη Ψαθά) και ταξίδεψε το κοινό με την δύναμη της φωνής και της ψυχής του στην χαμένη πατρίδα του συγγραφέα, στην αλησμόνητη Γη του Πόντου, κλείνοντας έτσι με συγκίνηση το αφιέρωμα αυτό.
Στο αφιέρωμα αυτό εκτός από την εγγονή του συγγραφέα Λένα Νίτσου (εκδότρια των Απάντων του που διοργάνωσε την εκδήλωση), έδωσαν το παρόν η τ. Πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ Μαρία Αντωνιάδου, ο Δημήτρης Γκιώνης (του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ), οι ηθοποιοί Ρίκα Διαλυνά, Μαρία Ιωαννίδου, Μάκης Δελαπόρτας, Κώστας Βενετσάνος, Σπύρος Μπιμπίλας, ο κοσμηματοπώλης Αντώνης Βουράκης ο Γιώργος Βαρυθυμιάδης (Πρόεδρος της Παμποντιακής Δυτικής Ελλάδος) η εγγονή του Μιχάλη Σουγιούλ, Δέσποινα Σουγιούλ και πάρα πολλοί άλλοι.
Λίγα λόγια για το βιβλίο:
Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΘΑΣ, Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ι. ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ (ΧΑΡΡΥ ΚΛΥΝΝ) ΕΙΠΑΝ ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΓΗ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ»:
Ο Δημήτρης Ψαθάς έγραψε τη «Γη του Πόντου» το 1966 και στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης του βιβλίου εξήγησε τους λόγους που τον ώθησαν στην συγγραφή του. Ένας από αυτούς όπως ο ίδιος λέει έγραψε το βιβλίο αυτό για να γίνει γνωστό πως στον Πόντο δεν επιτελέστηκε μόνο η Γενοκτονία του άμαχου πληθυσμού αλλά υπήρξε σθεναρή αντίσταση από τα παλληκάρια και τους οπλαρχηγούς του Πόντου (αποσπάσματα από τα ημερολόγιά τους υπάρχουν μέσα στο βιβλίο) που έγραψαν ένα έπος ανάλογο με αυτό του 1821: «Μια σειρά από εύθυμα σημειώματα γύρω από τα παιδικά μου χρόνια ήταν το ξεκίνημα που με παρέσυρε σιγά-σιγά να γράψω ένα Χρονικό για τον ελληνισμό του Πόντου. Όχι εύθυμο, βέβαια, γιατί ένα τέτοιο γραφτό δεν γίνεται να είναι εύθυμο, και πολύ λιγότερο όσον αφορά στη χρονική περίοδο της Ιστορίας του Πόντου, που μπαίνει σε τούτο το βιβλίο (1914-1922), δηλαδή τα χρόνια που αντιστοιχούν στην τελευταία φάση της τραγωδίας και το τελικό ξερίζωμα του ελληνισμού του Πόντου. Ανάλαφρο, όσο μπορούσε να γίνει, ήταν το γραφτό μου στην αρχή, επειδή ανιστορούσε ασήμαντα περιστατικά των παιδικών μου χρόνων –παιδικές μόνο αναμνήσεις- που χρόνια στριφογύριζαν στο μυαλό μου, σαν μια άγραφη μουσική που πρέπει να πέσει στο πεντάγραμμο για να λυτρώσει τον συνθέτη. Όμως τα περιστατικά αυτά, όντας μπλεγμένα με τα μεγάλα γεγονότα της εποχής, παίρναν μοιραία στην καταγραφή τους κάτι απ΄ τη μορφή του χρονικού[…]. Ο αγώνας και το μαρτύριο του Πόντου κατακαλύφθηκαν απ΄ τη γενικότερη καταστροφή και τον όλεθρο της Σμύρνης κι έτσι, όπως πολλές φορές έτυχε να διαπιστώσω, έμειναν σχεδόν άγνωστα στο πιο μεγάλο μέρος του κοινού της Ελλάδας. Θα ήταν άδικο να μένει στο μισόφωτο η ιστορία του Πόντου, πολύ περισσότερο γιατί έχει μερικά εντελώς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: Στον ακραίο εκείνο γεωγραφικό χώρο, ο υπόδουλος ελληνισμός αγωνίστηκε για λευτεριά και ανεξαρτησία, αποκλειστικά και μόνο με τις ίδιες του ηθικές και υλικές δυνάμεις –μόνο στον Πόντο δημιουργήθηκε αντάρτικο και κλεφτουριά όπως του 21- πληρώνοντας την περήφανη αντίστασή του στο βάρβαρο πρόγραμμα του αφανισμού του απ΄ τους Νεότουρκους και τον Κεμάλ, μ΄ αμέτρητες θυσίες […] Δεν έχει αντιτουρκικό χαρακτήρα το βιβλίο τούτο. Αντιτουρκικό χαρακτήρα έχουν τα ίδια τα γεγονότα, που δείχνουν τους Τούρκους όπως ήσαν και όπως έδρασαν τα χρόνια εκείνα. Ούτε επιτρέπεται να θυσιάζουμε την ιστορική αλήθεια σε καμιά σκοπιμότητα, όπως, δυστυχώς, καθιερώθηκε να γίνεται απ΄ τον καιρό που χαράχτηκε η λεγόμενη ελληνοτουρκική φιλία. Η άστοχη τακτική της αποσιώπησης των γεγονότων της Ιστορίας ήταν ίσως κι ένας απ΄ τους λόγους που τόσο άσχημα πορεύτηκε η «φιλία» με τους Τούρκους. Να ρίξουμε τον πέπλο της λήθης στο παρελθόν, αλλά να ξέρουμε, όχι να κρύβουμε…».
Ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Κωνσταντίνος Ι. Δεσποτόπουλος που προλόγισε το βιβλίο του Δημήτρη Ψαθά «Γη του Πόντου» στην πρώτη επανακυκλοφορία του μετά τον θάνατο του συγγραφέα από τις «Εκδόσεις Ψαθά» (Μάρτιος 1993) δήλωνε μεταξύ άλλων:
«…Το εξαίρετο αυτό βιβλίο αποτελεί τη Βίβλο του Ποντιακού Ελληνισμού. Ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού αξίζει την εθνική ευγνωμοσύνη, γιατί πρόβαλε τόσο παραστατικά τα πάθη και τα κλέη των ακριτικών αυτών εκπροσώπων της ελληνικής ευψυχίας, ανθρώπων θρυλικής ηθικής αντοχής…».
Ο Βασίλης Τριανταφυλλίδης (Χάρρυ Κλυνν), γιος του συμμαθητή του Δημήτρη Ψαθά Νίκου Τριανταφυλλίδη στο φημισμένο «Φροντιστήριον Τραπεζούντος», δήλωνε για την «Γη του Πόντου» στην ομιλία του στην «Στοά του Βιβλίου» τον Απρίλιο του 1998:
«Η Γη του Πόντου είναι ένα συγκλονιστικό ιστορικό ντοκουμέντο, που ξεδιπλώνει μέσα από ζωντανές μνήμες την τραγική πορεία του αλύτρωτου Ποντιακού Ελληνισμού, στην πιο πολυτάραχη και πλέον οδυνηρή περίοδο της νεοελληνικής ιστορίας. Συγχρόνως όμως είναι και ένα σπαρακτικά τρυφερό βιβλίο. Η Γη του Πόντου έχει μια μοναδικότητα. Δεν είναι βιβλίο γραμμένο από ιστορικό, η ιστορική του, όμως, αξία είναι μοναδική. Ιδιαίτερα σε μας τους Ποντίους λειτουργεί με έναν τρόπο καθαρτήριο. Μας εξαγνίζει. Μας δικαιώνει. Μας κάνει υπερήφανους. Όλα όσα τρυφερά και αβάσταχτα ανιστορούνται με γλαφυρότητα στο βιβλίο του Ψαθά είναι ένα κομμάτι και της δικής μου ζωής, αφού τα περισσότερα από αυτά τα άκουσα από το στόμα του πατέρα μου Νίκου Τριανταφυλλίδη, συμμαθητή του Δημήτρη Ψαθά στο Φροντιστήριον Τραπεζούντος. Πρωτοδιάβασα το βιβλίο αυτό το 1974 και θέλω να πιστεύω ότι μεγαλύτερη προσφορά προς τον Ποντιακό Ελληνισμό δε θα μπορούσε να γίνει. Αποκατάσταση μιας ιστορικής αδικίας για τη γη των μαρτυρίων και των ηρωισμών. Από το βιβλίο αυτό αντλήσαμε το κουράγιο και τη δύναμη να γίνουν επιτέλους γνωστά τα πάθη και τα κλέη του Ποντιακού Ελληνισμού. Η «Γη του Πόντου» βγάζει από το σκοτάδι τον περήφανο αγώνα του Ακριτικού Ελληνισμού και τη μοναδική του αντίσταση στο βάρβαρο πρόγραμμα αφανισμού του από τους Νεότουρκους του Κεμάλ. Το βιβλίο αυτό ήταν το έναυσμα για μας, την πρώτη γενιά των Ποντίων μακριά από την Πατρίδα, για να ξεκινήσουμε τον πολύχρονο αγώνα μας, που υποχρέωσε επιτέλους μετά από χρόνια σιωπής την επίσημη ελληνική πολιτεία να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Και από το βιβλίο αυτό εξακολουθούμε να αντλούμε τη δύναμη για να συνεχίσουμε τον αγώνα μας μέχρις ότου συμπεριληφθεί η περήφανη και πολύπαθη ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού στο μάθημα της Ελληνικής Ιστορίας στα σχολεία…».
